انواع مواد مخدر،آثار آن بر مغز انسان و راه های پیشگیری از آن؟

منظور از مواد اعتیاد آور چیست؟

مواد اعتیاد آور موادی هستند که به طریق شیمیایی یا طبیعی تولید می شوند و زمانی که شخص آن را مصرف می کند نوعی وابستگی را ایجاد می کند. این مواد پس مصرف باعث تغییرات رفتاری در فرد می شود. این مواد اعتیاد آور از طریق خوردن، تزریق و دود مصرف می شوند. مواد اعتیاد آور با توجه به ساختار شیمیایی، تاثیرات و عوارض آن تقسیم بندی می شوند. بسیار از این مواد اعتیاد آور با دز کم در موارد خاص پزشکی برای ترک اعتیاد، بیماری های اعصاب و روان و به عنوان مسکن مورد استفاده قرار می گیرند. در هر صورت این مواد اگر جنبه ی پزشکی هم داشته باشند، اعتیاد آور بوده و وابستگی ایجاد می کنند. مواد اعتیاد آور غالبا در پنج دسته زیر قرار می گیرند:

• مواد مخدر مانند هروئین، مورفین، تریاک، شیره، متادون، ترومادول و…
• محرک زا ها مانند کوکائین و شیشه
• توهم زا ها مانند قرص های روان گردان
• کانیبس ها مانند گل و حشیش
• الکل ها

مواد مخدر

مواد مخدر از جمله مواد اعتیاد آوری است که از گیاه خشخاش تولید می شود که مصرف آن به هزاران سال قبل برمی گردد که برای کاهش دردهای جسمانی مورد استفاده قرار می گرفت. امروزه نیز در علم پزشکی از مواد مخدر برای تسکین درد در اغلب مسکن ها استفاده می شود. مواد مخدر به دو دسته طبقه می شوند:

• افیون ها مانند هروئین، مرفین، تریاک و شیره
• شبه افیون ها مانند متادون، ترومادول و …

مورفین پرکاربرد ترین ماده مخدری است که برای تسکین و کاهش درد مورد استفاده قرار می گیرد و طبیعتا افراط در مصرف آن موجب وابستگی فرد می شود. شبه افیون ها مواد مخدری هستند که دز مورفین به کار رفته در آن ها کم است و بیشتر جنبه پزشکی دارد که از جمله آن ها می توان به متادون و ترومادول اشاره کرد.
مواد مخدر باعث نوعی سرخوشی، بی خیالی و آرامش در فرد مصرف کننده می شود که خواب آلودگی و سرگیجه را نیز به دنبال دارد. بدن انسان به گونه ای است که خیلی سریع در برابر مواد مخدر مقاوم می شود و فرد برای اینکه دوباره حالت نئشگی را ایجاد کند، مجبور به استفاده بیشتر از مواد مخدر است.

محرک ها

مواد محرک در بسیار از نوشیدنی ها و مواد خوراکی مانند قهوه، چایی، شکلات و … وجود دارد. شیشه و کوکائین از شناخته شده ترین این نوع مواد اعتیاد آور هستند. افراد پس از مصرف این نوع از مواد اعتیاد آور دچار هیجانات زیاد می شوند که پیامدهای ناگواری از جمله تغییر حالات روحی، پرخاشگری، بی خوابی، سردرد و سرگیجه و افسردگی شدید به دنبال دارد. محرک ها بیشتر موجب اعتیاد فکری می شوند که اغلب با رفتار های خشونت آمیز همراه است.

مواد توهم زا

توهم زا ها یا روان گردان ها اغلب از مواد گیاهی به دست می آید که از نظر ساختار شیمیایی شباهت بسیار زیادی به هورمون های مستقر در مغز دارد. افراد پس از مصرف روان گردان ها دچار ادراک حسی عمیقی می شوند. برای مثال متوجه صدا هایی در اطراف خود می شوند که قبلا آن را تجربه نکرده اند و نا آشنا هستند و درک درستی از زمان و مکان ندارند. از پیامد های این نوع مواد اعتیاد آور می توان به ناکارآمدی های مغزی در طولانی مدت، اضطراب شدید و وسواس های فکری اشاره کرد.

کانابیس ها

کانابیس ها از گیاه شاهدانه به دست می آیند که می توان به گل، ماریجوانا و حشیش اشاره کرد و بیشتر آن ها به صورت کشیدنی هستند، بدین معنی که فرد با رساندن دود این مواد به شش ها باعث تحریک مغز می شود. کانابیس ها باعث احساس سرخوشی و شنگولی در فرد مصرف کننده می شود و همچنین افزایش میل جنسی را به دنبال دارد. از پیامد های مخرب کانابیس ها می توان به اختلال در حافظه کوتاه مدت، اضطراب و استرس و مشکلات جسمی نظیر حملات قلبی و تنفسی اشاره کرد.

الکل

الکل ها اغلب از تخمیر میوه ها، سبزیجات و غلات به دست می آید که فرد با مصرف آن دچار مستی می شود. به گونه ای که سطح هوشیاری فرد را کاهش داده و موجب تغییر در ادراکات و رفتار می شود. الکل ها آسیب های جبران ناپذیری به بدن وارد می کنند که از علائم آن می توان به سرگیجه، اختلال در کارکرد مغز، ایجاد نارسایی های کلی در بدن، پرخاشگری، تهوع، اختلال در تکلم و حرکت اشاره کرد. مصرف بیش از حد الکل حتی موجب ابتلا به انواع سرطان معده از جمله سرطان حنجره، سینه و سرطان های روده می شود.

پیشگیری از اعتیاد

ابتدا باید ریشه یابی کنیم که علل و عوامل موثر در اعتیاد به مواد مخدر چیست و سپس راهکار های مناسبی را اتخاذ کرد. تحقیقات انجام شده نشان می دهد که نمی توان از یک روش واحد برای پیشگیری استفاده کرد. اما با استراتژی های زیر می توان از اعتیاد پیشگیری کرد:

• آگاهسازی افراد در مورد خطرات و پیامد های مواد مخدر به ویژه در سنین پایین
• افزایش مهارت های عمومی زندگی
• تثبیت قوانین مشخص در مبارزه با مواد مخدر
• آموزش و آگاه سازی والدین
• ارتقا فرهنگی
• ایجاد تحولات اساسی در آموزش و پرورش
• گسترش مراکز تفریحی
• ایجاد اشتغال
• تبلیغات توسط رسانه ها
• تشدید مبارزه با فروشندگان مواد مخدر
• مردمی کردن مبارزه با مواد مخدر
• و…